अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस (मार्च ८) को अवसरमा सम्पूर्ण नेपाली दिदीबहिनी, आमाहरूलाई विशेष शुभकामना व्यक्त गर्दछु। यो दिवसले महिलाको आत्मनिर्भरता, सक्षमता, समानता, शिक्षा, स्वास्थ्य, आर्थिक स्वतन्त्रता र नेतृत्वदायी भूमिकालाई प्रवर्द्धन गर्ने प्रेरणा प्रदान गरोस्।
नेपालमा महिलाहरू अब सीमित दायरामा मात्र सीमित छैनन्, उनीहरू गाउँदेखि शहरसम्म, राजनीतिक क्षेत्रदेखि व्यवसायसम्म, विज्ञानदेखि खेलकुदसम्म आफ्नै पहिचान बनाउन सक्षम भइरहेका छन्।
महिला अधिकारका लागि संघर्ष गर्दै समाज परिवर्तन ल्याउने प्रभावशाली महिलाहरू नेपालमा मात्रै नभई विश्वभर उदाहरणीय बनेका छन्। तर अझै पनि समाजमा दाइजो प्रथा, छाउपडी, घरेलु हिंसा, बलात्कार, महिला बेचबिखनजस्ता समस्याहरूले महिलाहरूको अधिकार कुण्ठित गरिरहेको छ।
नेपालमा महिलाहरूको अवस्था सुधार हुँदै गइरहे पनि उनीहरूको आर्थिक, सामाजिक र राजनीतिक सशक्तिकरणलाई अझ सुदृढ गर्न आवश्यक छ।
महिलाहरूले विभिन्न भूमिका निर्वाह गर्दै आएका छन्— छोरी, दिदी, बहिनी, आमा, बुहारी, हजुरआमा आदि। उनीहरू परिवार, समाज, राष्ट्रको समृद्धिका लागि निरन्तर प्रयत्नरत छन्। तर विडम्बना के छ भने, परम्परागत मान्यताका कारण उनीहरू सधैं पछाडि पारिएका छन्।
नेपालमा विगतको तुलनामा छोरीहरूलाई विद्यालय जान प्रोत्साहित गर्ने, महिलाहरूलाई उच्च शिक्षाका लागि विदेश जान दिने, कार्यालयहरूमा महिला सहभागिता बढाउने सकारात्मक पहल भएका छन्। महिलाहरू सगरमाथा चढ्नेदेखि अन्तरिक्षसम्म पुग्न सफल भएका उदाहरणहरू प्रशंसनीय छन्।
लैङ्गिक समानता सुनिश्चित गर्दै महिलाहरूलाई शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारी र नेतृत्वमा बराबरी अवसर दिनु आवश्यक छ।
दाइजो, छाउपडी, घरेलु हिंसा, बलात्कार र महिला बेचबिखनजस्ता सामाजिक कुरीतिहरूलाई हटाउन कडा कानुनी व्यवस्था र समाजिक चेतना जरुरी छ।
महिलाहरूलाई आर्थिक रूपमा सबल बनाउन रोजगारी र उद्यमशीलतामा पहुँच वृद्धि गर्नुपर्छ।
न्यायिक प्रणालीलाई बलियो बनाउँदै पीडित महिलाहरूलाई शीघ्र न्याय दिन पहल गर्नुपर्छ।
महिलाको आत्मनिर्भरता र नेतृत्वदायी भूमिकालाई प्रवर्द्धन गर्न शिक्षामा विशेष प्राथमिकता दिनुपर्छ।
पहिलो पटक सन् १९११ मा अस्ट्रिया, जर्मनी, डेनमार्क र स्विट्जरल्यान्डमा महिला दिवस मनाइएको थियो।
संयुक्त राष्ट्रसंघले सन् १९७५ मा औपचारिक रूपमा महिला दिवसलाई मान्यता दियो।
नारी अधिकारका लागि सन् १९०८ मा न्युयोर्कमा १५,००० महिलाहरूले समान ज्याला, कम कामको समय, र मतदान अधिकारको माग गर्दै र्याली निकालेपछि यो आन्दोलन विश्वव्यापी बन्यो।
“Accelerate Action” (कार्यहरूलाई गति दिऔँ)
यो नाराले महिला समानता, नेतृत्व, तथा अधिकारका क्षेत्रमा भएका पहलहरूलाई अझ तीव्र गतिमा कार्यान्वयन गर्न आह्वान गर्छ।
महिलाको सम्मान, समानता, र अधिकार सुनिश्चित नगरी समृद्ध समाजको कल्पना गर्न सकिन्न। महिलालाई आर्थिक, सामाजिक, र राजनीतिक रूपमा सबल बनाउन हाम्रा संयुक्त प्रयास आवश्यक छन्।
“जहाँ महिलाको सम्मान हुन्छ, त्यहाँ सुख, शान्ति र समृद्धि रहन्छ।”
अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस २०२५ को पुनः हार्दिक शुभकामना!